Ik was de video “Hoe D66 de grootste werd” aan het kijken en bij 2:29 zie je wat in de schermafdruk is. Hetzelfde is ook op de NOS pagina voor de verkiezingsuitslag te zien.
Ik vraag me af: hoe kan dat? Zijn dat alleen schattingen of weten ze “meneer zus-en-zo heeft de laatste keer zo gestemd (of niet) en deze keer zo”? Als het alleen schattingen zijn dan hoe doen ze dat en hoe kunnen ze betrouwbaar zijn? Maar vooral als die geen schattingen zijn… dat laat me een beetje ongerust.
De overheid zou niet mogen weten voor wie ik heb gestemd alleen dat ik heb gestemd. Als Duitsland weer het land invalt wil ik niet in meteen een concentratiekamp in omdat ze gewoon weer naar het register kunnen om alle politiek ongewenste stemmers te vinden. Hebben we niks van de tweede wereldoorlog geleerd?
Het staat op de pagina van NOS uitgelegd in het uitklapmenu:
IPSOS heeft in opdracht van de NOS een representatieve groep van ruim 3500 Nederlanders gevraagd naar hun stemgedrag bij deze en vorige verkiezingen. Op basis daarvan zijn deze grafieken gemaakt. Bij voldoende respons tonen we uitslagen van partijen. Als een partij er niet bij staat, waren er te weinig gegevens. Selecteer bij ‘kies een partij’ van welke partij je de bewegingen wil bekijken. Bij het verversen van de pagina wordt een willekeurig gekozen partij getoond.
Zag ik niet, dankjewel. 3500 mensen zijn… niet veel, maar beter dan niks.
Gelukkig is het niet wat ik bang voor was.
Ik weet zo snel niet of het hier ook het geval was, maar vaak wordt er ook rekening gehouden met de verdeling van de volledige Nederlandse bevolking. Als bijvoorbeeld 30% van de antwoorden afkomstig zijn van mannen, dan kunnen ze die antwoorden zwaarder laten wegen om dan op 50% uit te komen.
Dat is de definitie van een representatieve groep ;) dus dat was inderdaad het geval.
Specifiek moet de groep procentueel evenveel mannen bevatten als de populatie die de groep moet representeren. De grootte van de steekproef is bepaald aan de hand van een aantal formules, deze formules gaan allemaal uit van een willekeurige selectie.
Mijn kennis over dit onderwerp is redelijk oppervlakkig, maar voor grotere populaties is de benodigde steekproef populatie verrassend klein: volgens een online rekenmachine heb je voor 18 miljoen personen met een betrouwbaarheidsinterval van 99% en een foutmarge van 2.5% slechts een maximum van 4160 metingen (personen) nodig.
Klinkt inderdaad logisch als het representatief wordt genoemd haha. Voelt echt heel onintuïtief dat je zo weinig mensen nodig hebt, maar ik snap de logica wel een beetje.
Wow oké nogal raar om zonder enige kennis de tweede wereldoorlog er meteen bij te halen maar goed, hier het antwoord:
Niemand weet op wie je stemt behalve als je ze dat vertelt. Het is niet eens mogelijk om te weten of je überhaupt hebt gestemd. Elk stembiljet is hetzelfde, er staat geen naam op. Dus of je stemt en op wie is niet te achterhalen.
De statistieken waar je het over hebt zijn inderdaad schattingen. Die zijn best nauwkeurig, zie bijvoorbeeld de exit polls en hoe close die waren bij de uiteindelijke uitslag. Het is niet perfect maar je krijgt wel een goed beeld.
Ik gok dat je nogal jong bent maar als je op school/universiteit het vak statistiek neemt leer je hier meer over. Of begin hier: https://en.wikipedia.org/wiki/Sampling_(statistics)
Goed dat je het vraagt! Volgens mij zijn dit soort afbeeldingen altijd op basis van een schatting. Want kijken wie gestemd heeft op welke kandidaat kan helemaal niet.
Jij kleurt in het stemhokje een vakje in en vouwt het papier weer op. Als ze daarna alle stemmen tellen weten ze niet welke stem van jou is.
Ook deze afbeelding van de NOS is op basis van een schatting. Ik heb een screenshot gemaakt van de uitleg bij die grafiek. Die staat als het gelukt is hieronder.

Ik ben geen wetenschapper, dus ik weet niet precies hoe die schattingen gemaakt worden. Maar ik weet wel dat ze een aantal mensen vragen (in dit geval 3500).
Dan kijken ze binnen die groep of er net zo veel vrouwen en mannen zijn in verhouding als in Nederland. Dat doen ze ook voor opleiding, culturele achtergrond enzovoort.
Al die factoren hebben een beetje invloed op hoe iemand stemt, vrouwen stemmen iets vaker links
Stel in de groep van 3500 mensen zitten minder vrouwen, dan tellen ze het antwoord van de vrouwen net iets zwaarder. Zo komen ze zo dicht mogelijk bij een goede schatting.
Als ik een fout heb gemaakt, graag correctie van iemand die er meer verstand van heeft :)
Only one remark besides the other comment by @oktoberpaard. (And sorry for the English comment)
Als Duitsland weer het land invalt
I hope you meant “if a nazi country” or “if another fascist-Germany-like country”.
It’s a joke




